Opłata dotycząca właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości, których wartość wzrosła na skutek: 
a) podziału nieruchomości, 
b) scalenia i podziału nieruchomości, 
c) budowy urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. 
Opłata adiacencka ustalana jest na podstawie decyzji wójta, burmistrza, prezydenta miasta, jak również przez radę gminy w przypadku uchwał o scalaniu i podziale nieruchomości. Opłata adiacencka nie może przekroczyć 30% wzrostu wartości nieruchomości w odniesieniu do wzrostu wartości nieruchomości spowodowanej jej podziałem, a w przypadku wzrostu wartości spowodowanej scaleniem i podziałem lub budową urządzeń infrastruktury technicznej – 50% wzrostu tej wartości. 
Ustalenie opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie 3 lat od dnia, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne. Opłaty adiacenckiej nie należy mylić z tzw. rentą (opłatą) planistyczną, która pobierana jest z zupełnie innych przyczyn.